Όπως είναι γνωστό, η Ιταλία μαζί με την Αυστρία ήταν οι δύο χώρες που είχαν μεγάλη συμβολή στην ίδρυση του αλβανικού κράτους. Και ενώ η Αυστρία μετά την ήττα των Κεντρικών Αυτοκρατοριών στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο αποσύρθηκε ουσιαστικά από την περιοχή των Βαλκανίων, δεν έγινε το ίδιο και με την Ιταλία, που συνέχιζε αδιάλειπτα και απρόσκοπτα να στηρίζει την Αλβανία. Αφού κατέλαβε τη γειτονική χώρα το 1939, τη χρησιμοποίησε ως ορμητήριο για την επίθεσή της έναν χρόνο αργότερα στην Ελλάδα, ενώ έπαιξε σημαντικό ρόλο και στη μη παραχώρηση της Βορείου Ηπείρου στη χώρα μας το 1946.
Η ιταλική στήριξη προς την Αλβανία δεν σταμάτησε εκεί, αλλά συνεχίστηκε και τα επόμενα χρόνια. Κάποιες φορές μάλιστα, δεν επρόκειτο για μια απλή στήριξη αλβανικών θέσεων, αλλά για απαράδεκτη προπαγάνδα σε βάρος της Ελλάδας. Σήμερα φέρνουμε για πρώτη φορά στο… φως του διαδικτύου ένα έγγραφο του Ιταλικού Γενικού Αρχηγείου προς το Αρχηγείο του ΝΑΤΟ, αλλά και τα άλλα συμμαχικά Στρατηγεία το 1960 στο οποίο όχι μόνο πλαστογραφεί την Ιστορία, αλλά δείχνει το ενδιαφέρον της για τους Αλβανούς, που θεωρεί ότι κατοικούν ως την Πρέβεζα, την Πάργα και την Καστοριά, αλλά και τους Βλάχους που ζουν στην Πίνδο. Παράλληλα εξαπολύει μία άνευ προηγουμένου επίθεση σε βάρος της Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας και των Ελλήνων κληρικών. Όλα αυτά τα στοιχεία, όπως και οι αγορεύσεις στη Βουλή των κορυφαίων πολιτικών της εποχής υπάρχουν στο, σπάνιο σήμερα, βιβλίο του Σπύρου Στούπη «ΗΠΕΙΡΩΤΕΣ ΚΑΙ ΑΛΒΑΝΟΙ» που εκδόθηκε από το ΙΔΡΥΜΑ ΒΟΡΕΙΟΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ στα Γιάννενα το 1976. Το κείμενο αυτό προκάλεσε πανελλήνια αγανάκτηση. Σε πολλές πόλεις έγιναν συλλαλητήρια. Ας δούμε τι γράφει το κατάπτυστο ιταλικό έγγραφο… Στο βιβλίο του Σπύρου Στούπη είναι γραμμένο σε απλή καθαρεύουσα, εδώ το έχουμε μεταφέρει στη δημοτική.
«Η εθνολογική οντότητα της Αλβανίας μπορεί να διαιρεθεί σε δύο ομάδες: τους Γκέγκηδες και τους Τόσκηδες. Υπάρχουν νομοί και πόλεις που κατοικούνται από Τόσκηδες ακόμα και στα νότια τμήματα της Αλβανίας: Μπεράτι, Αυλώνα, Πρεμετή, Κόνιτσα (!), Δέλβινο, Αργυρόκαστρο, Φιλιάτες (!), Παραμυθιά (!), Χειμάρρα, Μαργαρίτι (!), Φιλιππιάδα (!), Πάργα (!), Πρέβεζα (!) και Ιωάννινα (!), Πωγωνιανή (ιστορικός οικισμός του Πωγωνίου), Κόρκα, Σούλι (!), Καστοριά (!), Όπενα, Διβόλι και Μόκρα. Τα δύο τρίτα του πληθυσμού της Ηπείρου αποτελούνται από πραγματικούς Αλβανούς οι οποίοι είναι και τα καλύτερα στοιχεία της περιοχής!!!... Κατ’ αρχήν είναι οι Ρουμάνοι, Βλαχορουμάνοι που είναι σταθερά εγκατεστημένοι στην περιοχή της Πίνδου και γύρω από το Μέτσοβο. Οι Βλαχορουμάνοι θυμούνται τη Μεγάλη Βλαχία, μια περιοχή που εκτείνεται πέρα από την Πίνδο. Οι σχέσεις τους με τη Ρώμη υπάρχουν πάντοτε. Στη Μακεδονία και την Ήπειρο θεωρούνται εχθροί, αντίθετα στην Αλβανία λογίζονται ως συμπατριώτες… Οι Αλβανοί οι οποίοι ζουν στην Ελλάδα και την Τουρκία ανέρχονται στις διακόσιες χιλιάδες… Η Ελλάδα τορπιλίζει τη Βαλκανική Διάσκεψη γιατί προβάλλει αξιώσεις επί της Ηπείρου…»
Αφού το ιταλικό έγγραφο χαρακτηρίζει τις Σουλιώτισσες «Αρβανίτισσες», συνεχίζει με μια αήθη και πρωτοφανή επίθεση σε βάρος της Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας και των Ελλήνων κληρικών: «Η Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία προσηλύτισε μέγα μέρος του τόσκικου πληθυσμού και επέκτεινε την επιρροή της κατά μήκος των ακτών της Αδριατικής, μέχρι το Δυρράχιο. Συνήθως οι Έλληνες κληρικοί είναι μάλλον καθυστερημένοι (!) από διανοητικής απόψεως… Εις την Αλβανία, εξαιρέσει της Καθολικής Εκκλησίας, οι άλλες χρησιμεύουν ως όργανα στέρησης και υποδούλωσης…»
Αν η τελευταία αυτή παράγραφος δεν έχει συνταχθεί από το Βατικανό, σίγουρα κάποιος από την Αγία Έδρα είχε συμμετοχή στη συγγραφή του…
Η συζήτηση στη Βουλή
Πρωθυπουργός ήταν τότε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής. Όπως ήταν αναμενόμενο, το απαράδεκτο αυτό ιταλικό έγγραφο έφτασε και στη Βουλή. Η Εθνική Αντιπροσωπεία ασχολήθηκε με αυτό στη συνεδρίαση της 31/5/1960. Πρώτος έλαβε τον λόγο ο Ηπειρώτης Ευάγγελος Αβέρωφ, υπουργός Εξωτερικών τότε, που χαρακτήρισε το έγγραφο «απληροφόρητο, ανιστόρητο και άτιμο».
Ο Γεώργιος Παπανδρέου που ακολούθησε τόνισε μεταξύ άλλων: «Ο κύριος υπουργός των εξωτερικών έδωσε τον δίκαιο χαρακτηρισμό του εγγράφου, ο οποίος χαρακτηρισμός, είμαι βέβαιος, ικανοποιεί πλήρως το Έθνος. Το ιταλικό έγγραφο είναι πράγματι άτιμο». Αναφερόμενος ειδικότερα στο ζήτημα της Βορείου Ηπείρου τόνισε: «Το επίμαχο θέμα, είναι το θέμα της Βορείου Ηπείρου το οποίο έχει δύο κεφάλαια: υπάρχει πρώτο το κεφάλαιο της εδαφικής διεκδίκησης και δεύτερο το κεφάλαιο της προστασίας των πληθυσμών. Το πρώτο είναι διεθνώς εκκρεμές, βρίσκεται ενώπιον της συσκέψεως των τεσσάρων υπουργών των εξωτερικών. Η δικαίωση, πότε, σε ποιο χρόνο, με ποιο τρόπο θα είναι δυνατό να επέλθει, η ιστορία θα κρίνει».
Ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος τόνισε μεταξύ άλλων: «Το κακόβουλο αυτό έγγραφο πλαστογραφεί την ιστορική, εθνολογική και γεωγραφική αλήθεια, με τόση αφάνταστη ευκολία ώστε να διασπά τα πλαίσια της σοβαρότητας και να καταντά αυτόχρημα (αμέσως, αυτόματα) γελοίο… Υπερακοντίζει άλλωστε το ανομολόγητο τούτο έγγραφο και αυτή τη θρασεία φασιστική προπαγάνδα που μόλις περί Τσαμουριάς τολμούσε να κάνει φιλοαλβανικό θόρυβο. Οι υπεύθυνοι πολιτικοί κύκλοι της Ιταλίας δεν είναι δυνατό να λησμονούν ούτε να αγνοούν τις συμφωνίες των Βενιζέλου – Τιτόνι και την απόφαση της Συνδιάσκεψης των Παρισίων της 13/1/1920, οι οποίες καθόρισαν από τότε τις κοινές για τους χώρους εκείνους απόψεις».
Ο αρχηγός του κόμματος των Φιλελευθέρων Σ. Κωστόπουλος ανέφερε μεταξύ άλλων: «… στο έγγραφο αυτό περιέχονται ανευλαβείς χαρακτηρισμοί εναντίον της επίσημης Εκκλησίας της χώρας αυτής. Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά προβάλλεται και ανασύρεται από την αφάνεια μια άγνωστη μέχρι τώρα εθνότητα στην οποία αποδίδεται η καινοφανής ονομασία των Βλαχορωμαίων».
Ο τότε υπουργός Εξωτερικών Ευάγγελος Αβέρωφ ενημέρωσε τη Βουλή ότι η κυβέρνηση μόλις έλαβε γνώση του εγγράφου ενήργησε εντονότατα προς όλες τις κατευθύνσεις. Μετά από 2-3 μέρες η έκθεση αυτή… εξαφανίστηκε μυστηριωδώς, καθώς κανείς από τις συμμαχικές κυβερνήσεις ή τους αξιωματούχους του ΝΑΤΟ δεν μπορούσε να τη βρει!
Ακολούθως πήραν τον λόγο οι, τότε, βουλευτές Ηλίας Ηλιού και Λεωνίδας Κύρκος οι οποίοι κατέκριναν το ιταλικό έγγραφο, αλλά και τη μη δημόσια καταγγελία του από την κυβέρνηση. Τέλος αναγνώστηκε έγγραφο όλων των βουλευτών Ηπείρου με το οποίο γινόταν καταγγελία της πατροπαράδοτης, προκλητικής και ιμπεριαλιστικής πολιτικής ορισμένων ακατανόητων ιταλικών κύκλων.
Σπυρίδων Μαρκεζίνης
Η ιταλική αναδίπλωση και οι ομιλίες Σπύρου Μαρκεζίνη και Στέφανου Στεφανόπουλου στη Βουλή
Οι Ιταλοί θορυβήθηκαν από τη μεγάλη έκταση που έλαβε το θέμα στην ελληνική κοινή γνώμη και τις εφημερίδες της εποχής και έσπευσαν με μία, μάλλον ατυχή ανακοίνωση της πρεσβείας τους στη χώρα μας να υποβαθμίσουν το έγγραφο: «Η εν Αθήναις Ιταλική Πρεσβεία σχετικά με την ευρύτητα που δόθηκε σε μια μελέτη που αφορά την Αλβανία και η οποία έγινε αντικείμενο του Αθηναϊκού Τύπου, επιθυμεί να υπογραμμίσει, ότι επρόκειτο περί ενός καθαρά τεχνικού εγγράφου που δεν αντιπροσωπεύει καμία επίσημη άποψη και του οποίου η Ιταλική κυβέρνηση ζήτησε την κατάργηση από τα αρμόδια όργανα του ΝΑΤΟ. Οι ελληνικές Αρχές προέβησαν σε παραστάσεις επισύροντας την προσοχή επί πραγματικά δυσάρεστων εθνογραφικών ανακριβειών που αποτέλεσαν το αντικείμενο των παραστάσεων που έγιναν».
Ο Σπυρίδων Μαρκεζίνης, αρχηγός του Κόμματος των Προοδευτικών τότε, είπε στη Βουλή: «Η χλιαρότατη απάντηση της Ιταλικής κυβέρνησης περιορίζεται να εκφράσει τη λύπη της για εθνογραφικές ανακρίβειες που περιέχει το έγγραφο, ενώ στην πραγματικότητα πρόκειται για πλήρη διαστροφή της εθνογραφικής σύνθεσης ολόκληρης της Ηπείρου και της Δυτικής Μακεδονίας. Επιπλέον, το έγγραφο διαχωρίζει τους Ηπειρώτες σε αλβανικής καταγωγής, τους οποίους θεωρεί πρώτης ποιότητας και σε Ηπειρώτες ελληνικής καταγωγής που είναι δεύτερης ποιότητας. Τρίτο, το οποίο είναι σοβαρότατο, είναι έγγραφο απολύτως υβριστικό για την Ελληνική Εκκλησία». Ο Σπυρίδων Μαρκεζίνης βέβαια, ο οποίος έθεσε τα πράγματα στη σωστή τους βάση, νομίζουμε, τότε, δέχτηκε να γίνει πρωθυπουργός της Χούντας, «δοτός» χαρακτηρίστηκε από πολλούς, καθώς ο Γεώργιος Παπαδόπουλος τον διόρισε ως Πρόεδρο της Κυβέρνησης στις 8 Οκτωβρίου 1973.
Αν και επιχείρησε να λάβει κάποια μέτρα όπως η κατάργηση του στρατιωτικού νόμου, η κατάργηση της λογοκρισίας κ.λπ., δεν πρόλαβε να τα υλοποιήσει, καθώς μετά την εξέγερση του Πολυτεχνείου η κυβέρνησή του ανατράπηκε από τον Δημήτριο Ιωαννίδη (25/11/1973).
Τέλος, ο αρχηγός του Λαϊκού Κοινωνικού Κόμματος Στέφανος Στεφανόπουλος είπε μεταξύ άλλων: «…Τέλος, συμφωνώ με όσα ειπώθηκαν σχετικά με την Ήπειρο και τη Βόρειο Ήπειρο. Η Ήπειρος είναι ελληνικότατη και ουδεμία αμφισβήτηση μπορεί να υπάρξει σε αυτό. Η Ήπειρος παραμένει πάντοτε μια εθνική διεκδίκηση ισχυρή και απαραβίαστη». (Όλες οι ομιλίες που παραθέσαμε προέρχονται από τα επίσημα πρακτικά της Βουλής των Ελλήνων, με απόδοση στη δημοτική).
Μία κριτική για το ιταλικό έγγραφο
Οι Ιταλοί προσπάθησαν μετά τις ελληνικές αντιδράσεις να «συμμαζέψουν» κάπως τα πράγματα. Η ανακοίνωση της ιταλικής πρεσβείας όμως ήταν ατυχής και ανεπαρκής. Τι είδους «τεχνικό έγγραφο» είναι αυτό που αναφέρεται σε εθνολογικά θέματα της Ελλάδας και του πληθυσμού της, όταν επαινεί, την τότε Αλβανία του Χότζα, την οποία μάλιστα επεκτείνει εδαφικά ως τον Αμβρακικό κόλπο; Πού υπήρχαν Αλβανοί στην Ελλάδα το 1960 όπως ανέφερε το απαράδεκτο αυτό ιταλικό έγγραφο; Ποιοι ήταν οι Βλαχορουμάνοι; Πότε ζούσαν Αλβανοί στην Καστοριά, στην Πάργα, στα Γιάννενα, στην Πωγωνιανή κ.λπ.;
Επίλογος
Ακόμα κι αν κάποιος χαρακτηρίσει ασήμαντο το ιταλικό αυτό έγγραφο, αποτελεί σαφές δείγμα της διαρκούς ιταλικής στήριξης στην Αλβανία και της ανθελληνικής στάσης που επικρατεί σε ορισμένους πολιτικούς κύκλους της Ιταλίας. Αντίθετα, οι ιταλικές εφημερίδες είχαν διαφορετική άποψη. Το 1962 ιταλικές εφημερίδες (Γκαζέτα Ντελ Πόπολο, Αβεντίρε ντ’ Ιτάλια, Ματίνο και Τζορντάλε ντι Μπρέσια) κατηγορούσαν ακόμα και την κυβέρνηση της χώρας τους στο ζήτημα της Βορείου Ηπείρου: «Στην Ήπειρο ζουν σήμερα παρά τους διωγμούς και τα τυραννικά μέσα των αλβανικών Αρχών, 150 χιλιάδες άνθρωποι που μιλάνε ελληνικά, είναι Έλληνες στην καταγωγή και τα αισθήματα, Χριστιανοί Ορθόδοξοι, αδελφοί εξ αίματος εκείνων που ζουν νοτιότερα στην ελληνική γη. Βασιζόμενη στη συμβολή της η Ελλάδα κατά τον πόλεμο εναντίον του Άξονα και επί του μισού εκατομμυρίου τέκνων της που έπεσαν μαχόμενα για την υπόθεση των Συμμάχων, προέβαλε τις διεκδικήσεις της στο συνέδριο των Τεσσάρων Μεγάλων στο Λονδίνο του Φεβρουαρίου του 1946, αλλά αυτό δεν ασχολήθηκε με τη λύση του ζητήματος και η Ελλάδα δεν υπέγραψε Συνθήκη Ειρήνης με την Αλβανία. Οι ερυθροί Αλβανοί εξεμάνησαν τότε εναντίον των Ηπειρωτών: διωγμοί, συλλήψεις και δολοφονίες λαμβάνουν χώρα καθημερινά. Και στο μεταξύ, επί χάρτου και στις ψυχές των Ελλήνων ο πόλεμος συνεχίζεται, όπως εξακολουθεί και το δόγμα 150.000 Βορειοηπειρωτών».
Η πρόσφατη συμφωνία Ιταλίας-Αλβανίας για την ανέγερση στις αλβανικές πόλεις δύο μεγάλων καταυλισμών με αριθμό μεταναστών που φτάνουν στην Ιταλία από την Αφρική (ασαφής παραμένει ο αριθμός τους) προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων στην Αλβανία. «Εκπλήρωση υποχρέωσης προς την Ιταλία», είπε ο Έντι Ράμα για τη συμφωνία. Στην Ελλάδα η Αλβανία δεν έχει υποχρέωση; Θα δεχόταν μερικές χιλιάδες (λαθρο)μετανάστες από τη χώρα μας. Και μπορεί να μας πει κάποιος Έλληνας αρμόδιος, αν οι Αλβανοί έφτιαξαν στο Qaf Bote, δίπλα στα σύνορα με τη Θεσπρωτία τον καταυλισμό για τους Αφρικανούς και τους Ασιάτες πρόσφυγες που είχε γραφτεί ότι ετοιμάζεται; Για μια νέα πόλη στην «Τσαμουριά», γράφει η αλβανική εφημερίδα «Telegraf» στις 8/7/2023…Απώτερος στόχος; Η αλλαγή της σύνθεσης του πληθυσμού της περιοχής αυτής της Βορείου Ηπείρου και η δημιουργία προβλημάτων με την Ελλάδα. Όσο για τη χώρα μας; «Σιγά, η Πατρίδα Κοιμάται», όπως έλεγε ο τίτλος της τηλεοπτικής εκπομπής του Γιάννη Σμαραγδή στην ΕΡΤ το 1989…
Πηγή: ΣΠΥΡΟΣ ΣΤΟΥΠΗΣ, «ΗΠΕΙΡΩΤΕΣ ΚΑΙ ΑΛΒΑΝΟΙ», ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΒΟΡΕΙΟΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ, ΙΩΑΝΝΙΝΑ, 1976..
ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ: ΣΥΝΤΑΚΤΗΣ ΜΙΧΑΛΗΣ ΣΤΟΥΚΑΣ
